“Наношинжлэх ухаан, инженерчлэл”

мэргэжлийн бакалаврын сургалтыН хөтөлбөр

Хөтөлбөрийн ерөнхий танилцуулга:

Хөтөлбөрийн нэр: “наношинжлэх ухаан, инженерчлэл”

Хөтөлбөрийн индекс:      078801

Сургалт явуулах хэлбэр: Өдөр

Хөтөлбөрийг хариуцах, сургууль, салбарын нэр: Хэрэглээний Шинжлэх Ухааны Сургууль, Физикийн тэнхим

Хөтөлбөр боловсруулсан профессор багшийн нэр: Г.Батдэмбэрэл (доктор Ph.D, профессор)

Албан тушаал: Профессор

Ажлын хаяг: ШУТИС Т байр 501 тоот

Цахим хаяг: gdembee@must.edu.mn

Утасны дугаар: 324590-2421, 99063131

Хөтөлбөр боловсруулсан багшийн нэр: Г.Мөнхсайхан(доктор Ph.D, дэд профессор)

Албан тушаал: Тэнхимийн эрхлэгч

Ажлын хаяг:  ШУТИС 1 байр 424 тоот

Цахим хаяг: gmunkhsaikhan@must.edu.mn

Утасны дугаар:  324590-2402, 99105665

Хөтөлбөр боловсруулсан  багшийн нэр: Б. Одонтуяа(магистр)

Албан тушаал: Багш

Ажлын хаяг: ШУТИС 1 байр 408 тоот

Цахим хаяг: odno_must@yahoo.com

Утасны дугаар: 89890639

Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж эхлэх хугацаа: 2018-2019  хичээлийн жил

Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх нэгжийн хаяг: ШУТИС, Хэрэглээний Шинжлэх Ухааны Сургууль, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, 8-р хороо, ШУТИС, I байр.

Сургалт явуулж ирсэн түүх, туршлага:

Энэ мэргэжил нь Боловсрол шинжлэх ухааны сайдын 2014 оны  03 сарын  13-ны А/78 тоот тушаалын “Дээд боловсролын сургалтын байгууллагад мөрдөх бакалаврын мэргэжлийн чиглэл /индекс/-д батлагдсан 078801 индекс бүхий мэргэжлийн бакалаврын сургалтын хөтөлбөр. Манай оронд урьд нь  энэ мэргэжлээр мэргэжилтэн бэлтгэж байгаагүй.

                ШУТИС-днанотехнологи, материал судлалын лабораторийг 2011 онд  байгуулж сургалтын материаллаг бааз бий болсон. Тус лабораторидодоогоор магистр, доктор оюутнууд сургалт эрдэм шинжилгээний ажлаа гүйцэтгэж байгаа болно.

Нанотехнологийн чиглэлээр эрдэм шинжилгээний ажил хийх чадвартай  мэргэжлийн багшлах боловсон хүчин  тус тэнхимд бүрдсэн.

Ректорын зөвлөлийн 2007.11.13-ны хурлаар ШУТИС-д нанотехнологийн сургалт явуулах, судалгааны лаборатори байгуулах шийдвэр гарч дараахь зорилтуудыг хэрэгжүүлэхээр шийдвэрлэсэн байдаг.

2008-2011 онуудад:

1. Нанотехнологи, наноматериал судлалын чиглэлээр сургалт судалгаа явуулах профессорын баг байгуулах
2. ШУТИС-ын инженер технологийн чиглэлийн ангиудад 2-3 хичээл оруулж эхлэх
3. Лабораторийн бааз суурийг бэхжүүлэх
4. Мэргэжилтэн бэлтгэх ажлын эхлэлийг тавих

2012-2015 онуудад:

1. Наношинжлэх ухаан, нанотехнологи, наноматериалын чиглэлээр бакалавр, магистр, докторын түвшний сургалт явуулж эхлэх
2. Нанотехнологийн судалгааны төв байгуулах
3. Мэргэжлийн сургалтын лабораториуд байгуулах
4. Боловсон хүчин сургах
5. Өндөр нарийвчлалтай багаж төхөөрөмжтэй болох

2008-2012 онуудад хийсэн ажлууд:

Сургалтын чиглэлээр:

1. Наношинжлэх ухааны үндэс (РН104) хичээлийг сонгон суралцах хэлбэрээр салбар бүрэлдэхүүн сургуулиудын сургалтын төлөвлөгөөнд 2008-2009 оны хичээлийн жилд тусгуулсан ба хичээлийн жилд  2-3 поток хичээллэж байна.
2. Наноматериал судлал-I (РН220) хичээлийг мэргэжлийн ангид сонгон байдлаар улирал бүр хичээллэж байна.
3. Нанотехнологийн чиглэлийн 55 ном, сурах бичгээр номын сангийн фондоо баяжуулсан.
4. Өөрсдийн монгол хэл дээр бичсэн Нанотехнологийн эхлэл, Нанохими ба наноматериал зэрэг номыг хэвлүүлэн сургалтанд ашиглаж байна.

Лабораторийг бэхжүүлэх  чиглэлээр:

1. Т байрны 501А-р өрөөнд  26м² талбай бүхий 25 суудалтай хичээлийн танхим, 75м² талбай бүхий лабораторийн өрөөг 10 гаруй сая төгрөгөөр засварлан тохижуулж ашиглаж байна. Мөн 1-404-р өрөөнд 75м² талбай бүхий өндөр хүчин чадлын 30 компьютерээр тоноглогдсон симуляцийн лабораторийг 40 гаруй сая төгрөгөөр тоноглон ашиглаж байна.

Лабораторийн тоног төхөөрөмжийн чиглэлээр:

1. Тус сургуульд байсан рентген дифрактометр, дериватограф, шатаах зуух, спектроскопын багажуудыг засварлан ажилд оруулан сургалтын ажилд ашиглаж байна.
2. 2010 онд Голланд улсын Амстрадамын их сургуулиас бэлэглэсэн Бага өнцгийн рентген Philips дифрактометр, нунтагийн рентген дифрактометр Enraf Nonius Delft-г суурилуулан бүрэн ажилд оруулж, наноматериалын кристалл бүтцийг судлах хэмжээнд хүрч, улмаар магистр, доктор оюутнуудын ахисан түвшний судалгааны ажилд ашиглаж байна.
3. ХБНГУ-ын Симпатек компанаас нанобөөмийн хэмжээ ба түүний тархалтыг 1-10.000нм мужид тодорхойлдог PCCS (NANOPHOX) багажийг 2009 онд худалдан авч хэмжилт хийх арга зүйг боловсруулан магистр, доктор оюутнуудын ахисан түвшний судалгааны ажилд ашиглаж эхлээд байна. 2014 онд тус багажын хэмжилт хийх арга зүйг боловсруулан Бөөмийн хэмжээний шинжилгээ-Фотоны корреляцийн спектроскопийн арга нэртэй MNS ISO 13321:2014 стандартыг батлуулсан.
4. БНХАУ-аас 1700^оС хүртэл халаадаг өндөр температурын зуух 2012 онд худалдан авсан.
5. БНХАУ-аас нано ба микрохэмжээтэй суспенз ба эмульсийн шингэн дээж бэлтгэх зориулалттай хэт авианы титан хошуу багажийг 2011 онд худалдан авч дээжийн боловсруулалтанд ашиглаж байна.
6.  ОХУ-ын “ПРОТОН-МИЭТ” компанаас олон зориулалтай тэмрүүлт наномикроскоп СММ-2000  3 ширхэгийг 2012 онд худалдан авч сургалтын ажлыг эхлүүлээд байна. Эдгээр багажыг наношинжлэх ухааны үндэс, наноматериал судлал зэрэг хичээлүүдийн лаборатруудын хичээлд ашиглаж байна. 

Багшлах боловсон хүчний талаар: 

1. Нанотехнологи, материал судлалын лабораторид 2008 онд 3 багш 1 сургалтын инженер ажиллаж байсан бол одоо 6 багш 1 сургалтын инженер ажиллаж байна.
2. Нанотехнологийн чиглэлээр хоёр багш ХБНГУ-д нанобөөмийн хэмжээс тодорхойлох, ОХУ-д материалын гадаргууг нанохэмжээст түвшинд наномикроскопоор судлах чиглэлээр мэргэжил дээшлүүлсэн болно.
3. Салбарын багш доктор Г.Мөнхсайхан нанотехнологийн чиглэлээр Монголд, багш Т.Баттөмөр Солонгос улсад докторын зэрэг хамгаалсан. 
4. Салбарын багш доктор Г.Мөнхсайхан нанолитографийн чиглэлээр Итали Улсад, багш доктор Г.Цэрмаа нанобөөмс гарган авах чиглэлээр Австри улсад докторын дараах сургалтуудад хамрагдсан.
5. Эдгээрийн санхүүжилтэнд 200 орчим сая төгрөгийн санхүүжилт хийгдсэн. Иймд Хэрэглээний шинжлэх ухаан сургууль болон ШУТИС-ийн сургалтын хтөлөбөрийн ерөнхий хорооны зүгээс дээр дурьдсан ажлынхаа үр дүнд суурилж бакалавр, магистр ба докторын түвшинд сургалт, эрдэм шинжилгээний хөтөлбөр боловсруулж ажиллах нь цаг хугацааны хувьд ШУТИС-ийн өмнөө тависан ирээдүйн зорилготой нийцэж байгаа бөгөөд мөн дэлхийн их дээд сургуулиудын сургалтын хөтөлбөрүүдтэй уялдаж байгаа юм.       

Хөтөлбөрийг боловсруулах үндэслэл:

Наношинжлэх ухаан, инженерчлэл нь атом ба молекулын судалгаа ба тэдгээрийн  төвшинд ажиллахад чиглэгдсэн өндөр технологийн салбар юм. Эдгээр салбар дахь боловсруулалт нь  анагаах ухаан, электроник, машин үйлдвэрлэл, хиймэл оюун ухааныг бүтээх зэрэг хувьсгалт амжилтанд хүргэнэ.

Монгол улсын засгийн газар Монгол улсад наношинжлэх ухаан, нанотехнологийн салбарыг хөгжүүлэх зорилтыг хэрэгжүүлэхээр ажлын хэсгийг байгуулсан юм. Тус ажлын хэсэг манай улсад мэдлэгт суурилсан эдийн засгийн гол хүчин зүйл болсон инновацийн эрх зүйн орчныг бүрдүүлэхүйц эрх зүйн баримт бичиг цөөн, тэдгээрийн хоорондын уялдаа хангалтгүй байгаа болон шинэ мэдлэг, технологийн дэвшилтэт ололт, үр дүнг эдийн засгийн эргэлтэнд оруулан ашиглах тогтолцоог цогцоор нь бүрдүүлэх, инновацийн үйл ажиллагааг дэмжих, инновацийн харилцааг зохицуулах эрх зүйн үндсийг тавих шаардлага нийгэмд тулгамдсан учраас УИХ-д “Технологийн инновацийн үйл ажиллагааг дэмжих тухай хууль”-ийн төслийг өргөн барьж, “Төрөөс өндөр технологийн аж үйлдвэрийн талаар баримтлах бодлого”-ыг хэрэгжүүлэх, Монгол улсад технологийн аж үйлдвэрийн салбарыг хөгжүүлэхэд шаардлагатай эрх зүйн орчинг бий болгох зорилгоор “Технологийн инновацийн үйл ажиллагааг дэмжих тухай хууль’’-ийн төслийг боловсруулж батлуулаад байна.

Энэ ажлын хүрээнд Шинжлэх ухаан технологийн их сургууль нанотехнологийн   лабораторыг байгуулсан (T-501A).

ШУТИС суурь шинжлэх ухааныг инженер, техник, технологийн шинжлэх ухаануудтай холбогч гүүрийн үүрэг гүйцэтгэдэг нанотехнологийг хөгжүүлэх талаар бодлогондоо тусган тодорхой үйл ажиллагааг ээлж дараатайгаар өрнүүлж ирсэн. Үүнд: жишээлбэл, 2007 онд Хатуу биеийн физик, нанотехнологийн профессорын баг, нанотехнологийн лабораторийг байгуулж, материаллаг бааз, боловсон хүчнээр бэхжүүлэх арга хэмжээг авсан. Мөн түүнчлэн, Наномон-2008, 2009, 2010 эрдэм шинжилгээний бага хурлуудыг үндэсний болон олон улсын төвшинд зохион байгуулав. “Наношинжлэх ухааны үндэс” хичээлийг бүх инженерийн мэргэжлийн оюутнуудад, “Наноматериал” хичээлийг Хэрэглээний шинжлэх ухааны сургуулийн мэргэжлийн ангиудын оюутнуудад 2008 оноос зааж эхлээд байна.

Өнөөдрийн байдлаар ШУТИС-ийн аль ч сургуульд наношинжлэх ухаан ба инженерчлэлийн чиглэлээр бакалавр, магистр, докторын сургалтын хөтөлбөр боловсруулж сургалт явуулаагүй байгаа болно. Гэтэл Боловсрол шинжлэх ухааны яамнаас зүгээс тэргүүлэх 10 мэргэжлийн жагсаалтыг гаргаж зарласан бөгөөд түүний тоонд наношинжлэх ухаан, инженерчлэл орсон байдаг.      

Манай үйлдвэр аж ахуйн газрууд, компаниуд наношинжлэх ухаан, инженерчлэл материал судлал, материалын технологийн мэргэжилтний захиалгууд бидэнд байнга ирүүлсээр байдаг.

Иймд бид  аливаа материалыг нанотүвшинд сайжруулах, цоо шинэ материалыг боловсруулж гарган авах мэргэжилтнүүдийг өөрийн бэлэн материаллаг бааз, боловсон хүчин дээрээ тулгуурлан бэлтгэх зорилготойгоор уг хөтөлбөрийг боловсруулж байна.

1. ХӨТӨЛБӨРИЙН ЗОРИЛГО, ЗОРИЛТУУД (PEO)

Сургуулийн эрхэм зорилго, зорилтууд

ШУТИС-ийн эрхэм зорилго нь өрсөлдөх чадвартай мэргэжилтэн, судлаачдыг бэлтгэх; мэдлэг-инновацид суурилсан "судалгаа-үйлдвэрлэл-үйлчилгээ"-г хөгжүүлэхэд чиглэнэ.

ШУТИС-ийн зорилго нь мэргэжлийн өндөр мэдлэг, дадал, чадавхитай, бүтээлч сэтгэлгээтэй мэргэжилтэн, судлаачдыг бэлтгэх; нийгмийн түншлэл, хөрөнгө оруулалтын хамтын ажиллагаанд тулгуурлан эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлын үр дүнг бизнес, инновацийн үйл ажиллагаанд нэвтрүүлэхэд оршино.

Хэрэглээний Шинжлэх Ухааны Сургуулийн Эрхэм Зорилго: Олон улсад өрсөлдөх чадвартай инженерийг бэлтгэн гаргахад шаардагдах мэргэжлийн суурь боловсролыг өндөр түвшинд олгох, чадварлаг инженер бэлтгэн гаргах явдал юм.

Хэрэглээний Шинжлэх Ухааны Сургуулийн зорилго: ШУТИС-ийн бүх мэргэжлээр  бэлтгэн гаргаж байгаа мэргэжилтэнүүдэд шаардлагатай суурь мэргэжлийн болон мэргэжлийн боловсролыг дэлхий нийтийн жишиг хандлага өөрийн орны өвөрмөц онцлогт нийцүүлэн олгох, зах зээлийн эрэлт хэрэгцээнд тулгуурлан физик, химийн технологи, физик-экологи, наношинжлэх ухааны чиглэлүүдээр мэдлэг чадвар өндөртэй мэргэжилтэн бэлтгэх явдал юм.

Хэрэглээний Шинжлэх Ухааны Сургуулийн зорилтууд:

1. Багш, оюутны эрдэм шинжилгээний ажлыг хийх нөхцөлийг бүрдүүлэх, хөгжүүлэх
2. Зах зээлийн хэрэгцээнд тулгуурлан олон улсын стандартаар сургалтын хөтөлбөрөө боловсруулж үнэнч, хөдөлмөрч, бүтээлч инженерүүдийг бэлтгэх
3. Багш оюутны гадаад дотоодын эрдэм шинжилгээ, инновацийн хамтын ажилд оролцох боломжоор хангах
4. Орчин үеийн судалгааны шинэ багажуудыг худалдан авч сургалт, эрдэм шинжилгээний баазыг бэхжүүлэх

Хөтөлбөрийн сургалтын зорилго, зорилтууд

Зорилго:

Монгол улсын хөгжлийн чиг хандлагад ач холбогдол үзүүлэх наношинжлэх ухааны мэдлэгтэй мэргэжилтнийг бэлтгэх.

            Зорилтууд:

1. Физик, хими, математик, биологийн шинжлэх ухаанд суурилж нанохэмжээтэй шинэ дэвшилтэт материалыг гарган авах, боловсруулах, тэдгээрийн бүтэц ба физик-химийн шинж чанаруудыг судлах, уламжлалт материалын үзүүлэлтүүдийг сайжруулах, орчин үеийн нанотехнологийн онолын ба загварчлалын аргуудыг үйлдвэрлэл, судалгаа шинжилгээний ажилд нэвтрүүлэх, хөгжүүлэх мэргэжилтэн бэлтгэх болно.
2. Тус хөтөлбөрт хамрагдах суралцагч нь физик, хими, математик, биологи, компьютерийн ухааны суурь мэдлэгтэй төдийгүй энэ чиглэлээрээ нарийн мэргэжих хүсэл сонирхолтой байна.  
3. Материалын төрлүүдийг танин мэдэх, тэдгээрийг нанотүвшинд боловсруулах, сэтгэн бодох чадвар суулгах.
4. Физик-химийн төрөл бүрийн аргуудаар сайжруулсан материал, цоо шинээр материалыг гарган авах, тэдгээрийн бүтцийг орчин үеийн  нанотехнологийн багажуудаар шинжлэх, тооцоолох туршлагатай болох.

СУРГАЛТЫН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ